Posiadanie zwierząt przez właścicieli lokali mieszkalnych to już codzienność na każdym polskim osiedlu. Mimo to, kwestie związane z opieką nad czworonogami (i nie tylko) nie zawsze są tak oczywiste, jak nam się wydaje. Szczególną uwagę należy zwrócić na przebywanie ze swoim pupilem w przestrzeni publicznej, do której zaliczają się nie tylko parki, będące miejscem codziennych spacerów, ale również osiedla mieszkaniowe. Z okazji zbliżającego się Światowego Dnia Kota, przypadającego na 17 lutego, przedstawiamy, co jest prawnym obowiązkiem właścicieli zwierząt zamieszkujących na osiedlach, a co tylko wskazaną praktyką sprzyjającą utrzymaniu porządku i harmonijnemu życiu z sąsiadami.

Na wstępie należy zaznaczyć, że żaden przepis prawa w Polsce nie zabrania posiadania w lokalu mieszkalnym zwierząt domowych, o ile zapewnia się im podstawowe warunki egzystencji, tj. pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego i umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, a także odpowiednią karmę i stały dostęp do wody. Dodatkowo, zgodnie z art. 9 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, zabrania się trzymania zwierząt na uwięzi w sposób stały dłużej niż 12 godzin w ciągu doby lub powodujący u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz niezapewniający możliwości niezbędnego ruchu. Długość uwięzi nie może być krótsza niż 3 m. Właściciele mają też prawo do korzystania z przestrzeni wspólnych, dostępnych na danym osiedlu ze swoimi pupilami – jednak powinno to odbywać się w oparciu o formalne zasady. Jakie?

Spacer z psem w kagańcu czy bez?

Mimo że dzień 17 lutego poświęcony jest wyłącznie kotom, pozwolimy sobie wyjątkowo zacząć od tych drugich ulubieńców, z którymi wiąże się o wiele więcej obowiązków. Mowa oczywiście o psach.

Wspólne spacery zazwyczaj są przyjemnością nie tylko dla czworonogów, ale również dla ich opiekunów. Aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji, właściciele powinni pamiętać, że polskie prawo nakazuje im obowiązki związane z wyprowadzaniem psa, które mają na celu zapewnienie odpowiedniego bezpieczeństwa w przestrzeni publicznej, czyli – w tym przypadku – osiedla mieszkaniowego.

Jak stanowi art. 77 Kodeksu wykroczeń, kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany. Zapis ten obowiązuje od 2021 r., jednak nie jest on wystarczająco precyzyjny, ponieważ nie nakazuje wprost wyprowadzania psa na smyczy czy w kagańcu. W regulacji wspomniano jedynie o zwykłych lub nakazanych środkach ostrożności – pojawia się zatem pytanie, czym one są?

Zwykłe środki ostrożności określa się jako tradycyjne, przyjęte zwyczajowo, naturalne dla danego gatunku zwierzęcia, dodatkowo uzależnione od jego cech osobniczych i ewentualnego, potencjalnego zagrożenia. W tym przypadku istotne jest, aby właściciel, który spaceruje z psem w przestrzeni publicznej, sprawował nad swoim pupilem pełną kontrolę, a to oznacza, że zwierzę:

• powinno reagować na komendy właściciela,
• swoim zachowaniem nie może stanowić zagrożenia dla ludzi i innych zwierząt,
• nie może być uciążliwe dla otoczenia – nie powinno zaczepiać innych psów ani zachowywać się nachalnie wobec ludzi.

Na bezwzględną konieczność wyprowadzania psów na smyczy czy w kagańcach nie wskazuje również zapis Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, który stanowi, że zabrania się puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna.

Kluczową rolę odgrywają tu regulacje lokalne. Każda gmina ma prawo nałożyć na opiekuna obowiązek prowadzenia psa na smyczy lub w kagańcu w określonych miejscach i sytuacjach. Oznacza to, że przepisy w poszczególnych miastach mogą być różne, dlatego zawsze warto zajrzeć do uchwały swojej gminy przed wyruszeniem na spacer ze swoim pupilem.

Na przykład w Warszawie, na terenach przeznaczonych do wspólnego użytku, psy powinny być wyprowadzone na smyczy, ale każdorazowe zakładanie kagańca nie jest koniecznością. Wyjątek stanowią jednak czworonogi mogące stanowić zagrożenie dla otoczenia oraz takie, które figurują na liście ras agresywnych. Spuszczenie psa ze smyczy podczas spaceru dopuszcza się wyłącznie wtedy, kiedy zwierzę jest oznakowane w sposób umożliwiający identyfikację właściciela i kiedy ten sprawuje kontrolę nad jego zachowaniem.

Czy mogę dostać mandat za szczekanie psa?

Odpowiedź brzmi: tak. Uciążliwe szczekania psa, szczególnie w nocy, a także zabrudzenia klatki schodowej czy windy, spowodowane obecnością czworonoga, mogą być powodem nie tylko problemów sąsiedzkich, ale również prawnych. Stanowi o tym art. 51 KW, na mocy którego kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Do tego zalicza się zakłócanie ciszy nocnej przez szczekającego psa.

Oznacza to, że brak reakcji właściciela na uporczywe hałasy wydawane przez jego pupila, może spowodować pociągnięcie do odpowiedzialności na podstawie wyżej wspomnianego przepisu.

O tym też pamiętaj!

Do obowiązków właścicieli psów na osiedlu mieszkaniowym należy również regularne sprzątanie odchodów zwierzęcia z terenów wspólnych, takich jak chodniki, trawniki czy inne miejsca używane przez mieszkańców. I choć prawo w tej kwestii również nie jest jednoznaczne, ze względu na dużą swobodę gmin do ustanawiania własnych regulacji, to w większych miastach (Warszawa, Kraków, Wrocław czy Poznań) obowiązuje przepis bezwzględnego sprzątania psich odchodów. Niestosowanie się do tego zapisu może skutkować mandatem nawet w wysokości 500 zł.

Futrzani sąsiedzi

Wreszcie przyszedł czas na kociarzy! Rozmawiając o zwierzętach domowych, nie sposób nie wspomnieć o kotach, które zamieszkują z nami równie często, co psy. I choć akurat te zwierzaki są mniej wymagające w codziennym życiu, ponieważ większość dnia po prostu przesypiają, nie oznacza to, że nie mamy wobec nich żadnych obowiązków.

Koty różnią się od psów w sposób diametralny, w związku z czym sytuacja kociarzy także wygląda nieco inaczej. Kwestia opieki nad tymi uroczymi futrzakami w przestrzeni wspólnej nie została formalnie określona, poza wspomnianym wcześniej art. 77 KW, dotyczącym zwierząt w znaczeniu ogólnym. Z jednej strony można pomyśleć, że to nic dziwnego, ponieważ udomowione koty, co do zasady, są ciche i rzadko wychodzą na zewnątrz, zwłaszcza kiedy żyją w bloku, a nie w np. w domu jednorodzinnym. Z drugiej strony, te czworonogi lubią chodzić swoimi ścieżkami i czasem mogą być uciążliwe dla sąsiadów, dlatego wymagają czujnej opieki i kontroli właścicieli.

• Podobnie jak w przypadku psów, właściciele kotów powinni regularnie usuwać odchody swoich pupili z terenów wspólnych, z których korzystają lokatorzy.
• Opiekunowie mruczków powinni dbać o to, aby nie miały one swobodnego dostępu do części wspólnych, takich jak klatki schodowe, korytarze czy inne obszary przeznaczone dla wszystkich mieszkańców osiedla.
• Właściciele kotów wychodzących na zewnątrz powinni, w miarę możliwości, ograniczyć ich interakcje z ptakami i innymi mniejszymi zwierzętami, na które koty polują. Przydatna w tej sytuacji może okazać się specjalna obroża z dzwonkiem, dzięki której ptaki mogą odlecieć po usłyszeniu zbliżającego się czworonoga.
• Na niektórych osiedlach wymagane jest oznaczanie kotów identyfikatorami, takimi jak obroża z tabliczką z danymi kontaktowymi właściciela, która działa jako dodatkowa forma identyfikacji w przypadku zaginięcia zwierzęcia. Ważne jest więc, aby opiekunowie kotów zapoznali się z regulaminem dotyczącym posiadania zwierząt obowiązującym na osiedlu – może on być źródłem dodatkowych informacji na temat odpowiedzialności właścicieli.

Nietypowi mieszkańcy osiedli

Pisząc o zwierzętach na osiedlach, nie sposób nie wspomnieć o bardziej egzotycznych gatunkach. Co prawda ich posiadanie w mieszkaniu nie jest bardzo popularnym zjawiskiem, ale nie wzbudza też zdziwienia. Podczas gdy inni decydują się na psa lub kota, niektórzy wolą hodować jaszczurkę, węża czy pająka. Czy właściciele takich „pupili” mają szczególne obowiązki? Przede wszystkim muszą być bardzo czujni w kwestiach prawnych, ponieważ posiadanie niektórych zwierząt, uznawanych za niebezpieczne, jest całkowicie zabronione. Natomiast w przypadku innych, zdefiniowanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 sierpnia 2011 r. ws. gatunków zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi, potrzebne jest stosowne zezwolenie. Wszystkich miłośników egzotyki zachęcamy więc do dokładnego zapoznania się z przepisami prawa!

Niezależnie od tego, czy jesteśmy właścicielami psów, kotów czy bardziej egzotycznych zwierząt, obowiązki i zasady dotyczące opieki nad nimi dotyczą nas wszystkich. Zapewnienie bezpieczeństwa i czystości oraz poszanowanie przestrzeni wspólnej to kluczowe elementy sąsiedzkiego savoir-vivre. W związku z tym, aby cieszyć się spokojem i harmonią w swoim najbliższym otoczeniu, warto świadomie podchodzić do obowiązków związanych z posiadaniem zwierzaków i stosować się do lokalnych regulacji oraz zasad współżycia społecznego. Wszystkim właścicielom oraz ich pupilom życzymy udanego wspólnego życia na osiedlu!