Mieszkanie bez barier

Niwelowanie barier architektonicznych oraz łatwy dostęp dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami, jest coraz bardziej znaczącym kryterium w projektowaniu budynków użyteczności publicznej, instytucji kultury oraz biur. Od kilku lat trend też jest widoczny w budownictwie mieszkaniowym. Pionierem w projektowaniu osiedli bez barier była spółka mieszkaniowa Skanska, o czym rozmawiamy z Agnieszką Karwalą, menadżerem projektu Holm House – pierwszego obiektu mieszkaniowego z certyfikatem „Obiekt bez barier”. 

Czym jest projektowanie bez barier? 

Projektowanie bez barier kojarzy się głównie z dostępnością przestrzeni dla osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza w zakresie ruchu, czyli poruszających się na wózkach inwalidzkich. Tymczasem, jest to znacznie szersze podejście, które polega na uwzględnieniu projektowym również innych grup, np. niesłyszących i niedowidzących, czy o niskim lub wysokim wzroście. To mogą być również osoby, które mają przejściowe problemy w poruszaniu się, na przykład po wypadkach komunikacyjnych. Nie zapominajmy też o ludziach zdrowych, ale na przykład mających małe dzieci i co za tym idzie korzystających z wózków, albo o seniorach, których mobilność bywa nieco mniejsza.

Jednym zdaniem: w projektowaniu bez barier chodzi przede wszystkim o zapewnienie dostępności do budynków i ich otoczenia osobom w różnej sytuacji życiowej, wieku, czy o różnym stopniu sprawności ruchowej. Co ciekawe, projektowanie bez barier wpisuje się w zasady projektowania uniwersalnego – tworzenia przestrzeni, z których bez pomocy osób trzecich mogą korzystać wszyscy użytkownicy, mający różne potrzeby.

O jakich konkretnie rozwiązaniach mówimy, w przypadku projektowania bez barier budynków mieszkalnych i ich otoczenia?

Projektując osiedla, dużą wagę przywiązujemy do kwestii dostępności. Staramy się tworzyć miejsca, które odpowiedzą na potrzeby różnych grup mieszkańców. Idą za tym konkretne rozwiązania: wejścia do budynków z poziomu terenu, bez konieczności pokonywania schodków lub odpowiednie podjazdy, ergonomiczne klamki w oknach i drzwiach oraz domofony i wyłączniki światła umieszczone na takiej wysokości, by mogła ich dosięgnąć każda osoba, w tym poruszająca się na wózku. Wśród udogodnień, które stosujemy z myślą o naszych mieszkańcach są także m.in. podjazdy, windy z odpowiednimi panelami dotykowymi oraz informacją dźwiękową, czy tak dobrane kolory materiałów wykończeniowych w przestrzeniach wspólnych, by zagwarantować odpowiednie kontrasty, co jest istotne dla osób słabowidzących.

Gdy mówimy o certyfikacji „Obiekt bez barier” rzecz jasna nie ograniczamy się wyłącznie do otoczenia osiedla i części wspólnych. W każdej certyfikowanej inwestycji, którą realizujemy, 40% mieszkań posiada bezprogowe wyjścia na balkon. Na etapie zakupu klient może wybrać wariant aranżacyjny dostosowany do określonych potrzeb lub standardowy. Co warte podkreślenia, nawet te standardowe mieszkania są zaprojektowane tak, by w każdej chwili, przy niewielkim nakładzie środków, można było uzyskać optymalną przestrzeń dostosowaną do aktualnych potrzeb lokatorów.

Wierzymy, że takie podejście sprawia, że budowane przez nas mieszkania będą odpowiednie dla każdego. Jednocześnie już pracując nad projektem musimy pamiętać, że nie każde udogodnienie będzie można wprowadzić na późniejszym etapie, np. bezprogowe wyjście na balkon wymaga zaplanowania już na etapie opracowania projektu. Z kolei rozwiązania takie jak odpowiednie szerokości otworów drzwiowych czy też wspomniane wcześniej klamki, po prostu zwiększają funkcjonalność mieszkania, niezależnie od tego, kto jest docelowym użytkownikiem mieszkania.
To wszystko sprawia, że z naszych budynków mogą swobodnie korzystać wszyscy mieszkańcy.

Czy istnieją przepisy, rozwiązania prawne, które nakładają na deweloperów obowiązek projektowania bez barier?

Dostępność budynków dla osób z niepełnosprawnościami reguluje Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane. Mamy również rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku, które określa dostosowanie budynków do potrzeb osób z dysfunkcjami. Nie ma natomiast w prawie opisanych warunków technicznych, które precyzowałyby, jakie konkretnie rozwiązania muszą być zastosowane w przypadku projektowania i budowania mieszkań bez barier.

Czym zatem powinni się kierować deweloperzy, by budować obiekty bez barier?

Fundacja Integracja, która działa na rzecz osób z niepełnosprawnościami, stworzyła w 2009 roku certyfikat „Obiekt bez barier”. Do 2018 roku był on przyznawany obiektom użyteczności publicznej, handlowej, usługowej, biurowcom i instytucjom kultury. Skanska była pierwszym deweloperem nieruchomości komercyjnych w Polsce, który poddał swoje obiekty audytowi dostępności, który wykonała Fundacja Integracja. Mając doświadczenie w przestrzeniach komercyjnych i jednocześnie pamiętając, że przepisy prawa nie do końca uwzględniają wszystkie istotne dla użytkowników kwestie, zgłosiliśmy się do Fundacji Integracja z inicjatywą, by certyfikacji „Obiektu bez barier” poddawać również budynki mieszkalne. Wspólnie wypracowaliśmy standardy i w 2018 roku nasz pierwszy etap osiedla Holm House otrzymał tytuł „Obiekt bez barier” jako pierwsza inwestycja mieszkaniowa w Polsce.

Wszystkich deweloperów i osoby zainteresowane tematem projektowania bez barier zachęcam do lektury „Włącznika”. Jest to zbiór wytycznych projektowych zebranych w formie podręcznika. Partnerem publikacji jest Skanska Property Poland. Autorzy „Włącznika” kierowali się 7 zasadami projektowania uniwersalnego, na które składają się: równy dostęp, elastyczność użytkowania, prostota i intuicyjność, czytelna informacja, tolerancja na błędy, minimalizacja wysiłku fizycznego oraz parametry i wielkość przestrzeni umożliwiające dostęp i użytkowanie.

Dziękuję za rozmowę.