Freeganizm — nowy trend w odżywianiu czy styl życia?

Czy możemy wykorzystać pożywienie, które znaleźliśmy na śmietniku? Freeganie uważają, że tak i przeciwstawiają się marnowaniu jedzenia. Chcesz dowiedzieć się, czym jest freeganizm i jak może wpłynąć na naszą codzienność?

Na czym polega freeganizm?

Termin freeganizm pierwszy raz pojawił się w Stanach Zjednoczonych w II połowie lat 90. ubiegłego wieku. Jest zbitką słów „free” (wolny, darmowy) i „veganism” (weganizm). Warto jednak od razu zaznaczyć, że nie każdy freegan musi być weganinem. Na czym polega to antykonsumpcyjne podejście do życia?

Freeganie stoją na stanowisku, że nadmierny konsumpcjonizm prowadzi do nieefektywnego wykorzystania zasobów oraz marnotrawstwa żywności. Freeganizm więc opiera się na bardziej świadomym podejściu do spożywania jedzenia. Jego zwolennicy sprzeciwiają się m.in.:

• materializmowi,
• zwiększaniu produkcji,
• konsumpcjonizmowi.

Przedstawiciele tego trendu przeszukują kontenery ze śmieciami, by znaleźć warzywa i owoce, czy inne produkty spożywcze, które zostały wyrzucone. Dlaczego to robią? Wierzą, że to sprzyja ochronie środowiska oraz pozwala lepiej zarządzać produktami spożywczymi.

Czy freeganizm jest znaną praktyką? Na świecie – tak. W Barcelonie powstał nawet miejski przewodnik po freegańskich miejscówkach. Sami freeganie organizują czasem wspólne wyprawy lub informują się przez social media, ile produktów udało im się znaleźć, by potem dzielić się nimi z innymi.

A czy w Polce freeganizm jest popularny? Możemy powiedzieć, że zaczyna się rozwijać. Jesteśmy coraz bardziej świadomi zmian klimatycznych oraz ich wpływu na nasze życie. Chętniej szukamy sposobów, by zmniejszyć ilość żywności, która ląduje na śmietniku. Freeganizm może zapoczątkować wiele dobrego w naszym podejściu do życia.

>> Życie w duchu eko dotyczy nie tylko jedzenia, dlatego warto przeczytać: Moda na eko – jak mądrze kupować ubrania?

Kim są i jakimi zasadami kierują się freeganie?

Freeganie, nazywani czasem „kontenerowcami”, to osoby które czerpią z filozofii „zero waste”. Unikają nadmiernego konsumpcjonizmu, nie zgadzają się na nadprodukcję żywności, ponieważ te działania mogą źle wpływać na nasz ekosystem.

To zróżnicowana grupa ludzi, którzy m.in.:

• obserwują zmiany klimatyczne,
• dostrzegają skalę corocznie marnowanego jedzenia oraz konsekwencje z tym związane.

Ich praktyki i podejście do życia zasługują na uwagę, zwłaszcza w kontekście najnowszych danych Federacji Polskich Banków Żywności [1]. Organizacja alarmuje, że aż 45% Polaków przyznało się do marnowania jedzenia, a ponadto w gospodarstwa domowych w Polsce w 2024 roku zmarnowaliśmy prawie 3 mln ton żywności.

Freeganie świadomie podjęli decyzję, że w diecie będą wykorzystywać produkty znalezione w śmietnikach. Uważają, że marnowanie jedzenia jest po prostu złe. Żywność, która została wyrzucona często nadaje się jeszcze do spożycia, dlatego warto np. poddać ją obróbce termicznej czy spożytkować w inny sposób.

Co jeszcze robią zwolennicy freeganizmu? Rezygnują z zakupów w sklepach spożywczych czy dużych supermarketach, by w ten sposób efektywniej wykorzystać zasoby żywnościowe.

>> Warto przeczytać także: Ekologia na co dzień – dlaczego warto sięgać po sezonowe i lokalne produkty spożywcze?

Jadłospis freegan, czyli jak odżywiają się kontenerowcy?

Kiedy wiemy, co kryje się za sformułowaniem freeganizm, warto sprawdzić, jak wygląda dieta freegan. Zacznijmy od tego, że podczas wypraw, tzw. skipów, przeszukują kontenery na śmieci wokół sklepów, restauracji i lokalne targowiska. Mogą w nich znaleźć różne produkty, m.in. owoce, warzywa, mięso i produkty odzwierzęce.

Freeganie zwykle idą na skipy nocą, często muszą zmierzyć się z brudem, nieświeżym zapachem, a latem dodatkowym utrudnieniem są także owady. Selekcjonują żywność – sprawdzając m.in. czy termin przydatności do spożycia nie jest zbyt długi, czy na produktach nie ma chemikaliów. Zaznaczmy, że wybierają produkty świadomie i sprawdzają ich jakość.

To, co uda im się znaleźć, mogą połączyć z tym, co mają już domu, by stworzyć ciekawą potrawę. Wykorzystywanie produktów ze śmietnika sprawia, że mogą za darmo zyskać żywność, którą wystarczy lekko przetworzyć, aby zamienić ją w pełnowartościowy posiłek.

Możemy zauważyć, że upowszechnianie idei „zero waste” powoli zachęca sprzedawców do proaktywnego podejścia — niektórzy z nich segregują wyrzucaną żywność, by „kontenerowcy” łatwiej mogli znaleźć poszczególne produkty.

Freeganizm — jak legalnie praktykować nowy trend konsumencki?

Czy w Polsce freeganizm jest legalny? Już odpowiadamy. Zacznijmy od tego, że polskie przepisy [2] nakładają na określone podmioty zajmujące się sprzedażą jedzenia obowiązek przeciwdziałania marnowaniu żywności. Na czym on polega? Właściciel sklepu lub hurtowni o powierzchni większej niż 250 m², których zysk z jedzenia stanowi co najmniej 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów musi m.in.:

• podpisać umowę z organizacją pozarządową, która reguluje zasady przekazania niesprzedanego pożywienia,
• prowadzić cykliczne kampanie edukacyjno-informacyjne, razem z organizacją pozarządową,
• składać roczne sprawozdania z działalności w określonym terminie.

Jakie produkty podlegają tym regulacjom? Takie, których termin ważności lub data minimalnej trwałości upływa oraz towary z uszkodzonymi opakowaniami.

A czy prawo reguluje freeganizm? Otóż w polskim ustawodawstwie nie znajdziemy przepisów, które wprost odnoszą się do tego zjawiska. Niezależnie od tego freeganie powinni przestrzegać ogólnych zasad porządku prawnego i m.in.:

• nie włamywać się do śmietników, które są zamknięte lub ogrodzone, ponieważ to jest nielegalne i może skutkować karą,
• nie niszczyć kontenerów ogólnodostępnych,
• zostawiać po sobie porządek.

Takie podejście, zgodne z ogólnie obowiązującymi normami, sprawi, że działania freegan nie naruszą własności drugiego człowieka oraz staną się efektywnym sposobem na ograniczenie marnotrawstwa żywności.

Źródła:

1. www.bankizuwnosci.pl

2. Ustawa z 19 lipca 2019 roku o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz. U. z 2019 poz. 1680 ze zm).