Na czym polega kreatywny recycling, czyli upcycling?

Niektórzy potrafią zmienić zwykłe śmieci w górę pieniędzy i prawdziwe perełki designu. Jak? To proste – tworzą łóżka z palet, segregatory z opakowań po ciastkach i fotele ze starych beczek. W ich rękach niepotrzebne nikomu odpady zdobywają drugie życie. Ile można zyskać na upcyclingu?

Ile śmieci w ciągu roku wytwarza statystyczny Polak?

Statystyczny Polak w ciągu roku wytwarza średnio 376 kilogramów śmieci [1]. Mnożąc to przez 38 milionów mieszkańców powstaje imponująca góra rupieci i zużytych produktów.

Co zrobić z odpadami? Czy zwykła segregacja śmieci w domu to za mało? Jeżeli chcemy zacząć żyć zgodnie z duchem zero waste, widzimy przestrzeń na dawanie drugiego życia przedmiotom i przy okazji chcemy nieco zaoszczędzić, powinniśmy pochylić się nad upcyclingiem.

Powiązane inwestycje

Awangarda Mogilska

Kraków, Prądnik Czerwony, ul. Mogilska

NU Warszawa Wola

Warszawa, Wola, ul. Kolejowa

Stilla

Warszawa, Włochy, ul. Fajansowa (dojazd od ulicy Hejnałowej)

Upcycling, czyli dopełnienie segregacji odpadów w domu

Upcycling design to wyższa forma tradycyjnego recyklingu. Dzięki niemu za pomocą wtórnie przetworzonych odpadów powstają produkty o wartości wyższej niż cena wykorzystywanych surowców. Przykładowo: za pomocą recyclingu zmieniamy stare gazety w papier toaletowy, czyli produkt o niższej wartości niż surowiec, z którego został stworzony. Z kolei dzięki upcyclingowi można zamienić ten sam papier w dzieło sztuki warte kilkukrotnie więcej.

Tom Szaky już od ponad 24 lat wie, jak wykorzystywać kreatywny recykling na co dzień. W dokumentalnej serii filmów „Drugie życie śmieci” mówi o sobie: Jestem magnatem śmieciowym, śmieci zmieniam w gotówkę. Robimy tu rzeczy fajniejsze niż recykling. Przekształcamy odpady w użyteczne produkty.

>> To ciekawe: Segregacja odpadów PANT: czy to odpowiednik systemu kaucyjnego?

Upcycling = drugi obieg odpadów

Termin upcycling po raz pierwszy został użyty w książce Michaela Braungarta oraz Williama McDonough’ego „Od kołyski do kołyski. Przetwarzanie jako sposób, w jaki tworzymy rzeczy”. Upcycling zakłada ograniczenie zbędnej konsumpcji, stuprocentowe przetwarzanie odpadów, efektywne wykorzystywanie energii i dbałość o naturę.

Jak na śmieciach zrobić majątek? 24 lata temu Tom Szaky założył firmę TerraCycle, która sprzedawała nawóz organiczny wytwarzany przez dżdżownice. Tzw. Worm Poop okazał się hitem. Nawóz pakowany w butelki PET sprzedawany był w największych sklepach w USA, tj. Wall Mart i The Home Depot.

Dla Szaky’ego był to znak, że czas rozwinąć upcyclingową działalność. Stworzył m.in. torby na laptopy z wielkoformatowych reklam i pasów bezpieczeństwa. Te wytrzymałe materiały, pozyskane z wraków samochodów i niepotrzebnych nikomu plakatów, zmienione zostały w stylowe torby na przenośne komputery. Sieć OfficeMax zamówiła aż 10 tysięcy sztuk do swoich sklepów.

Upcycling to odpowiedź na niedoskonałości tradycyjnego recyklingu

Nie wszystkie śmieci nadają się do recyklingu, jednak dzięki ludzkiej wyobraźni wszystkie mogą zostać przetworzone za sprawą upcyclingu. Co istotne, rzeźby, meble i inne przedmioty użytkowe wytworzone z odpadków to produkty o dobrej jakości – często cieszą swoją funkcjonalnością i designem latami.

Prestiżu inicjatywie dodaje fakt, że upcyclingiem zainteresowały się największe światowe marki. Wspomniana już firma TerraCycle współpracuje z takimi gigantami jak Kraft, Mars, PepsiCo, Kimberley-Clark i General Mills. To gwarantuje jej stały dopływ surowców. Do tej pory przetworzyła na przydatne akcesoria miliony różnych opakowań.

>> Przeczytajmy: Jak szara woda staje się cennym zasobem?

Odzysk odpadów. Jak ponownie wykorzystać śmieci w domu?

Co zrobić z plastikiem w domu? Jak ponownie wykorzystać puszki, słoiczki i inne surowce? Czy stare meble zawsze muszą lądować na śmietniku? Upcycling uczy racjonalnego podchodzenia do segregowania, przetwarzania i wykorzystywania przedmiotów. Wiadomo – łatwiej kupić nowe i wyrzucić stare. Jednak w obliczu nieefektywnego zarządzania odpadami i katastrof ekologicznych (np. skażenia rzek, zanieczyszczenia powietrza), warto ograniczyć produkcję śmieci.

Oto kilka pomysłów na upcycling domowych śmieci:

• stare ubrania, które są już znoszone i zniszczone, zamieńmy na ściereczki do mycia okien czy ścierania kurzy,
• plastikowe pojemniki przeróbmy na stojaki – np. na pędzle do makijażu, kosmetyki, długopisy,
• słoiczki i butelki ze szkła świetnie sprawdzą się do przechowywania suchych produktów, takich jak np. ryż, makaron, kasza.

Co zrobić ze starymi krzesłami, komodami i szafami? Odpowiedź na to pytanie kryje się w naszym artykule: „Drugie życie” mebli – 5 zasad domowej renowacji.

Upcycling, czyli sposób na zmniejszenie ilości odpadów w domu – FAQ

1. Co zrobić z puszkami? Jak je upcyclingować?

Metalowe puszki idealnie sprawdzą się jako doniczki. Umieszczone w domowej szklarni będą pięknie komponować się np. z ziołami takimi jak rozmaryn czy bazylia. Z puszek można wykonać także piękne lampiony.

2. Gdzie wyrzucać tekstylia?

Odpady tekstylne (np. zużytą odzież, pościele, zasłony, koce, buty czy pluszowe zabawki) należy segregować i oddawać w PSZOK (Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych) [2].

3. Czy segregacja śmieci jest obowiązkowa?

Tak – segregacja śmieci w Polsce jest obowiązkowa od 1 stycznia 2020 roku. Więcej o tym, jak robić to dobrze, przeczytamy w artykule: Dekalog odpowiedzialnego mieszkańca – jak segregować śmieci skutecznie i świadomie.

[1] https://biznes.pap.pl/wiadomosci/firmy/polacy-wytwarzaja-srednio-od-250-do-480-kg-odpadow-rocznie (dostęp: 19.11.2025).

[2] https://www.gov.pl/web/klimat/tekstylia (dostęp: 19.11.2025).